Balıklı Göl (Ayn-ı Zeliha ve Halil-ür Rahman Gölleri)
Şehir ana merkezinde yer alan bu göl, İbrahim Peygamber’in ateşe atıldığında düştüğü yer olarak biliniyor.
İbrahim Peygamber dönemin hükümdarı Nemrut ve halkının taptığı putlara karşı mücadele vererek tek tanrılı dini anlatmaya başlar. Aynı zamanda Nemrut’un kızı Zeliha’ya da gönlünü kaptırmıştır. Bunun üzerine Nemrut, İbrahim Peygamberi yakalatarak Şanlıurfa Kalesi’nin tepesinden ateşe attırır. Bu sırada ateş suya, odunlar da balığa dönüşür ve İbrahim Peygamber Nemrut'un planladığı gibi ateşe değil, gül bahçesinin içine düşer. Oluşan bu göle Halil-ür Rahman denmiştir.
İbrahim için ağlayan Zeliha’nın gözyaşları ise, bu gölün hemen yanında küçük bir göl oluşmasına neden olur. Bu göle de Ayn-ı Zeliha adı verilir.
Bu iki göl, yöre halkı tarafından kutsal sayılıyor. Aynı şekilde gölün içerisindeki balıklar da kutsal sayılıyor ve korunma altındadır.
Göbeklitepe
Şanlıurfa'ya 15 km uzaklıktakı Göbeklitepe, dünyanın ilk tapınağı. Günümüzden 12.000 yıl önce yapılmış tapınak, bir tepenin üzerinde yuvarlak biçimde inşa edilmiş yapılardan oluşuyor. Bu yapılar yaşamak için değil, ibaret etmek için yapılmışlar. Taş devrinden kalan dünyanın bu ilk tapınaktaki söz konusu yapıların ortak özelliği; T biçiminde sütunlar ile çevriliyor olmaları. Boyları 3 ila 6 metre arasında değişen bu sütunlar üzerinde insan ve hayvan tasvirlerinin yanısıra üç boyutlu betimlemeler de bulunuyor.
Ağırlıkları 40-60 ton arasında değişen bu sütunların nasıl taşındığı ve dikildiği ise halen bir muamma.
Şanlıurfa'ya insanlık tarihi için çok önemli olan bu harika tapınağı görmek için de gidebilirsiniz; Şanlıurfa'ya gitmişken bu tapınağı da görebilirsiniz. Nedenleri siz belirleyin ama sonuçta mutlaka Göbeklitepe'yi görün, deriz.
Harran
Harran Ovası'na kurulmuş olan kent, Dünyanın ilk bilim merkezlerinden biridir. Binlerce yıldır çeşitli medeniyetlere ve toplumlara ev sahipliği yapmış, zengin eserlerle donatılmış.
Harran Höyüğü: Şehrin ortasında yer alan höyük, M.Ö. 3.000 yılı ile M.S. 13. yüzyıllar arasında yerleşim yeri olarak kullanılmış. Bölgede yapılan kazılarda elde edilen birçok eser, Şanlıurfa Müzesi'nde ziyaretçilerini bekliyor.
Sin Mabedi: Babil döneminde inşa edilmiş yapı, Harran’da inşa edilmiş olan en eski anıt özelliğini taşıyor.
Harran Üniversitesi: İlk çağdan bu yana varlığı bilinen, M.S. 7.-9. yy ‘lar arasında yetişmiş olan alimler sayesinde bilim ve sanat alanında zirve yapmış Harran Üniversitesi, doğa bilimleri ve müspet bilimler kadar felsefe konusunda da öne çıkmış.
Harran Şehir Surları: Harran Şehri’ni çepeçevre saran surların önemli bir bölümü yıkılmış olmasına rağmen kalan bölümüyle hala görkemli. Sadece Halep Kapısı günümüze kadar kendini muhafaza edebilmiş.
Harran Kalesi: Şehir surlarının güneydoğusundaki parçasını oluşturur.
Harran Ulu Camii: Anadolu’nun ilk anıtsal camii olma özelliğine sahip.
Geleneksel Harran Evleri: Külah biçimindeki konik kubbelere sahip Harran evleri, şık ve bir o kadar de değişik mimarileriyle görenlerin ilgisini çekiyor.
Hz. İbrahim’ in Doğduğu Mağara ve Mevlid-i Halil Camii
Hz İbrahim’in, bugünkü Mevlid-i Halil Cami'inin avlusundaki mağarada doğduğu ve bir süre burada yaşadığı söyleniyor. Bu cami de mağaraya gelen ziyaretçiler için yapılmış.
Halil-ür Rahman Cami
Balıklı Göl'ün kuzeyinde yer alıyor.
Rızvaniye Camii
Halil-ür Rahman Külliyesi'nin bir parçası olan camiinin en önemli özelliği, kapısının camii inşaatından kalmış olması ve ahşap süslemelerden oluşması.
Selahaddin Eyyubi Camii
Balıklı gölün kuzeyinde yer alıyor. Aziz Johannes Prodromos Addai olarak bilinen kiliseden camiiye dönüştürülmüş.
Ulu Camii
Bugün caminin bulunduğu yerde kırmızı renkli mermer sütunlarından dolayı Kızıl Kilise adı verilmiş bir kilise bulunmaktaydı. Günümüzde hala bu kiliseye ait bazı yapılar mevcut.
Urfa Kalesi
Halil-ür Rahman ve Ayn-ı Zeliha göllerinin güneyinde yer alan Damlacık dağının üzerindeki tepeye inşa edilmiş. Rivayete göre İbrahim Peygamber bu kaleden ateşe atılmış. Kale yıllarca birçok millete ev sahipliği yapmış. Kalenin en önemli özelliği,üzerinde uzaktan fark edilebilen iki tane sütunun bulunması.
Hz. Eyyüp, Hz. Elyasa ve Rahime Hatun Türbeleri
Hz. Eyyüp Peygamber’in mezarının Viranşehir ilçesine bağlı Eyyüp Nebi Köyü’nde bulunuyor. Eyyüp Peygamber'in şifa bulduğu köye gelip şifa bulan ve burada vefat eden Rahime Hatun ve Eyyüp Peygamber'i görmek için uzun bir yolculuğa düşen ve göremeden vefat eden Hz. Elyasa’nın kabirleri de burada bulunuyor.
Der-Yakup Kilisesi
Hıristiyanlığın doğuşundan sonra yapılan ilk kiliselerden birisi olma özelliğine sahip.
Deyr-i Mesih Kilisesi
Hıristiyanlık tarihinin ilk kiliselerinden biri olan Deyr-i Mesih'i, Hz. İsa’nın Urfa’ya geldiğinde de ziyaret ettiği söyleniyor.
Şanlıurfa Müzesi
Harran’ daki kazı çalışmaları ile, diğer höyük ve yerleşim yerlerinde yapılan kazılar sonucu ortaya çıkarılan farklı dönemlere ait tarihi kalintılar, burada sergileniyorlar.
Hamamlar
Veli Bey Hamamı, Sultan Hamamı, Keçeci Hamamı, Cıncıklı Hamamı, Serçe Hamamı, Şaban Hamamı, Yeraltı Hamamı ve Abadal Ağa Hamamı Osmanlı döneminden günümüze kalmış hamamlardan bazıları.
Hanlar ve Çarşılar
Urfa’da Osmanlı döneminden miras kalmış ve günümüzde de hala kullanılmakta olan bir çok han mevcut: Gümrük Hanı, Millet Hanı, Hacı Kamil Hanı, Mençek Hanı, Barutçu Hanı, Topçu Hanı.
Osmanlı'dan günümüze hala devam etmekte olan geleneksel el sanatları ve ticaret, Gümrük Hanı çevresinde yoğunlaşmış olan çarşı ve pazarlarda faaliyet gösteriyor. Bunlar; Bedesten, Attar Pazarı, Koltukçu Pazarı, Çulcu Pazarı, Pamukçu Pazarı, Kınacı Pazarı, Saraç Pazarı, Bıçakçı Pazarı, Kazancı Pazarı, Keçeci Pazarı, Sipahi Pazarı, Neccar Pazarı, Eskici Pazarı, Tenekeci Pazarı, Demirci Pazarı, Oturakçı Pazarı, Çadırcı Pazarı, İsotçu Pazarı, Kasap Pazarı, Kovacı Pazarı, Kürkçü Pazarı, Hüseyniye Çarşısı, Kavafhane Çarşısı, Boyahane Çarşısı, Hanönü Çarşısı.
